ÇOCUKLARDA DİNLEME BECERİSİ – Dinleme, fark edilmeden kullanılan becerilerden biridir. İnsanlarda, bilinçsizce de olsa doğumdan önce başlar. Bebeklikte bilinçli dinlemeler görülmez. Okul öncesi dönemdeyse işitilenlerin bir bölümü kasıtlı olarak dinlemeye dönüşür ancak burada bir yeterlilikten söz edilemez.
Dinleme sürecinin aşamaları sırasıyla “duyum / algı (işitme), dikkat, sesleri ayrıştırma, tanımlama / anlama, değerlendirme ve kodlama” şeklindedir. Diğer beceriler gibi geliştirilebilir özelliklerdendir.
Dinleme, ailede başlar ve okulda devam eder. Ancak burada tek yönlü bir iletişimden ziyade çocuğun dinlemesi ve çevresinin de çocuğu dinliyor olması son derece önemlidir. Çünkü birey, öğrenmelerin büyük bölümünde dinleme becerisini kullanır. Ailede dinlemiş ve dinlenmiş olan bir çocuk, okul yıllarındaki eğitimle de bu becerisini iyice geliştirir. Bu konuda aile ve okul iş birliği önemlidir. Dinlendiğini gören çocuk kendini daha rahatça ifade edecek ve bunu gerçekleştirmek için karşısında bulunanı da dinlemek durumunda kalacaktır.
Öğrencilerin Dinleme Süreleri
- 1. Sınıf: 3-5 dakika
- 2. Sınıf: 5-8 dakika
- 3. Sınıf: 8-10 dakika
- 4. Sınıf: 10-15 dakika
- 5. Sınıf: 15-20 dakika
- 6. Sınıf: 20-25 dakika
- 7. Sınıf: 25-30 dakika
- 8. Sınıf: 30-35 dakika
Dinlemeyi Etkileyen, Dinleyici Kaynaklı Faktörler Nelerdir?
- Zekâ
- İşitme
- Dinlemenin önemini bilme
- Konuya karşı ilgi
- Dikkati yoğunlaştırabilme
- Dinlemenin amacını belirleme
- Dilin işleyişini bilme
- Dinleme tekniklerine hakim olma
Çocuklarda Dinleme Becerisinin Gelişim Aşamaları
- Çocuklar kendilerine yapılan seslenmeler dışında bilinçli bir dinleme becerisine sahip değildirler. Sadece ilgilerini çeken seslere odaklanırlar.
- Çocukların dikkati çok çabuk dağılır. Herhangi bir şeyi dinlemek istese bile dışarıdan gelen ses, ışık vb. bir uyarıcı nedeniyle dinlemekten vazgeçer.
- Dinleme esnasında kendi düşüncelerini bir an önce söylemek isterler. Söylenenlerden ziyade kendileriyle ilgilenirler.
- Dinledikleri ile kendi tecrübeleri arasında çağrışım kurarak konuşmaya katılabilirler.
- Çocuklar kendilerine sorulan sorularla ve yorumlarla aktif hâle getirilebilir.
Serbay KAYGANACIOĞLU (serbayk@egitimaskina.com)
