“Test sorusu” dendiğinde aklımıza “A, B, C, D, E …” gibi şıklardan oluşan sorular gelir. Yanlış da değildir. Bu tip sorularla “çoktan seçmeli sorular” denir. Birçok öğretmenimiz günümüzde kendi içeriklerini oluşturma gayretinde. Ancak biliyoruz ki soru yazmak başlı başına bir uzmanlık alanı ve kişi, çok okuyup çok soru yazınca bu beceri gelişir. Soru yazmaya yeni başlayanlar da var. Peki çoktan seçmeli testlerin sorularını yazarken nelere dikkat etmeliyiz?
| I. SORUNUN YAZIM TEKNİĞİYLE İLGİLİ OLANLAR | www.egitimaskina.com |
| A. Soruların Tamamı Hakkında | * Sorular açık ve anlaşılır şekilde olmalıdır. Anlam kapalı olursa herkes farklı bir şey anlayabilir ve soru, hedeflenen kazanımı ya da bilgiyi ölçemez. * Soru yazım ve noktalama yönünden doğru olmalıdır. * Ölçülecek özelliğe uygun olmalıdır. * Çözülme kolaylığı, ölçülen davranışın öğrenilme derecesine uygun olmalıdır. * Soruların kökünde ya da şıklarında geçen ifadeler, ders kaynaklarından aynen alınmamalıdır. Aksi hâlde öğrenciler o kaynağa yönelik ezbere alışabilirler. * Sorular, seçenekler şekilsel yönden doğru ve birbiriyle uyumlu olmalıdır. * Sorular ve seçenekler ikinci bir sayfaya sarkmamalıdır. * Seçilen yazı tipi ve punto, öğrenciye uygun olmalıdır. Mümkünse ÖSYM ve MEB’in sınavlarda çok kullandığı Arial, Calibri yazı tipleri tercih edilmelidir. * Sorularda hizalama, mesafe ayarlama açısından sorun yaşanıyorsa önceden oluşturulan bir tablo ile mizanpaj meydana getirilip sorunun tamamlanmasının ardından çizgiler şeffaf veya görünmez şekilde ayarlanırsa şekilsel ve estetik olarak daha net bir görünüm elde edilecektir. |
| B. Sorunun Kökleri Hakkında | * Anlatım açık seçik ve sınırlı olmak durumundadır. * Gerekli bilgiler tam verilirken gereksiz bilgilere yer verilmemelidir. * Sorulardaki dil, ilgili sınıftaki öğrencilerin hem yaşına hem de seviyesine uygun olmalıdır. * Sorunun kökünde, öğrenciyi doğrudan cevaba götürecek ipuçlarına yer verilmemelidir. |
| C. Soruda Yer Alan Seçenekler Hakkında | * Soru ile şıklar arasında anlatım paralelliği sağlanmalıdır. * Seçeneklerdeki gramer özellikleri aynı olmak zorundadır. * Seçeneklerdeki cümlelerin uzunlukları hemen hemen aynı olmalıdır. Aksi hâlde öğrenciler şıklarda bir ima olduğunu düşünecek ya da bazı şıkların uzunlukları yüzünden doğru olmayan şıkları seçeceklerdir. * Seçenekler birbirinden bağımsız olmalıdır. Bir seçeneğin doğru olup olmadığı, başka bir seçenekten çıkarılmamalıdır. Uygulanması zor bir kuraldır. * Şıklarda sayı, tek sözcük gibi seçenekler varsa küçükten büyüğe ya da alfabetik bir sıralama yapılması yerinde olacaktır. * Seçenek sayısı ilkokulda 3, ortaokulda 4, lisede ise 5 olmalıdır. |
| D. Doğru Cevaplar Hakkında | * Sorunun tek bir cevabı olmalıdır ve soruyu her kim çözüyorsa doğru bilgiye sahipse o şıkka gidebilmelidir. * Çeldiriciler doğru cevaba yakın olmalı fakat tam olarak doğruluk payı taşımamalıdır. * Doğru cevap, seçenekler için diğerlerinden ayrılacak bir görüntüde olmamalıdır. * Cevabın bulunma kolaylığı, ölçülen davranışta aranacak seviyeye uygun olmak durumundadır. * Doğru cevaplar, seçeneklere dengeli şekilde dağıtılmalıdır. * Cevaplar belli bir sistemde veya örüntüde olmamalıdır. Örneğin sırayla “A, A, B, B, C, C, D, D, …” gibi belirlenmemelidir. * Aynı seçeneğe art arda fazla sayıda doğru cevaplar konmamalıdır. |
| E. Çeldiriciler Hakkında | * Çeldiricilerin sorudan elenebilmesi, ölçülen davranılın öğrenilmiş olmasını gerektirmelidir. Doğruyu bilen kişi, yanlışları eleye eleye geriye sadece doğru cevabı bırakabilmelidir. * Çeldiriciler, doğru cevapla ilgili ipucu barındırmamalıdır. * Ölçülen özellikle ilgili olmayan ya da konu dışı çeldiriciler tercih edilmemelidir. * Çeldiricilerin doğru cevaba ne kadar yakında sorunun da o derecede zor olacağı akıldan çıkarılmamalıdır. * Çeldiricilerin hepsi kendi başlarına doğru olsa da kökteki sorunun cevabı olmayacak şekilde belirlenmelidir. * Çeldirme seçenekleri, doğru bilgiye sahip olmayanlara doğruymuş gibi görünmelidir. |
| II. SORULARDA BİLİMSEL DOĞRULUK | * Soru kökünde bahsi geçen bilgiler doğru olmalıdır. * Soru kökü açık, belirgin ve cevaplanabilir olmalıdır. * Tercih edilen metinlerde doğru bilgiler yer almalıdır. Örneğin Ay ve Dünya arasındaki mesafeden bahsediliyorsa rastgele bir sayı yerine doğru olan sayı öğrenilip yazılmalıdır. * Bilimsel olmayan metinlerin, edebî özelliği yüksek olan şiirler, romanlar, hikayeler, denemeler vb. içinden seçilmesi sorunun kalitesini artıracak detaylardandır. |
| www.egitimaskina.com |
Serbay KAYGANACIOĞLU (serbayk@egitimaskina.com)
