AD AKTARMASI NEDİR? – Türkçe, dünyanın zengin dilleri arasında yer alır. Atalarımızdan bize miras kalan, bazen Arapça ve Farsçanın gerisinden gelmiş olsa da günümüzde bir toplumu birleştiren en etkili bağ olan Türkçemiz birçok söz sanatına sahiptir. Bu sanatlar içerisindeki mecazlaştırma yollarından biri de “ad aktarması”, yani edebiyattaki adıyla “mecaz-ı mürsel”dir.
Bu içerikte şunların yanıtlarını bulacaksınız:
Ad aktarması nedir?
Ad aktarmasının tanımı
Ad aktarmasının diğer adı nedir?
Mecaz-ı mürsel nedir?
Ad aktarması örnekleri
Ad aktarması nasıl yapılır?
Ad aktarması neyle karıştırılır?
Genellikle sınava hazırlanan öğrenciler tarafından çokça araştırılsa da bizler ad aktarmalarını günlük hayatta çokça kullanırız. Fakat mevzu sınav olunca örnekleri akılda tutmak da önemlidir. Ne var ki hem MEB hem de ÖSYM, öğrencilerin bazı şeyleri ezberlemesinden ziyade mantığı anlamasını istediğinden ad aktarmasının tanımını bilmek de ayrıca bir önem kazanmıştır. Bu nedenle buradaki örneklere bakıp genellemelerde bulunmak yerine buradaki mantığı kavrayabilmek de çok önemlidir. Tüm bunların yanında ad aktarmasını, dolaylamayla da karıştırmamak gerekir. Dolaylamanın ne olduğunu merak ediyorsanız TIKLAYIN.
Ad Aktarmasının Tanımı
AD AKTARMASI NEDİR? – Herhangi bir Türkçe ders kitabını açtığınızda göreceğiniz tanım hemen hemen şudur: “Bir sözü benzetme amacı olmadan başka bir sözün yerine kullanmaktır.” Ad aktarmalarında bazen iç kastedilip dış söylenir, bazen de bütünü söylenerek parça kastedilebilir. Fakat sınav sorularında bu kadar detaya gerek yoktur. Örnekler birbirine benzer şekilde kullanılmaktadır. Şimdi aşağıdaki örneklerimize bakalım:
- Sobayı yak. (sobadaki yakacakları)
- İki tabak yedim. (iki tabak dolusu yemek)
- Ayağını çıkar da gir odaya. (ayakkabını, terliğini vs.)
- Öndeki araç alkollüydü. (sürücü)
- Bize gelmek için evden izin aldın mı? (ailenden)
- Okul sana iki tane kağıt verecekti. (müdür, öğretmenler, görevliler)
- Dosyayı şu karşı masaya imzalatınız. (görevli)
- Ankara bu tepkilere sessiz kaldı. (yöneticiler, siyasetçiler)
- Bu gece bereket yağacakmış. (yağmur)
- Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl! (bayrağımız)
- Bir çift gözün bizi izlediğini fark ettik. (bir kişi)
- Duvarda bir Picasso asılıydı. (Picasso’nun yaptığı resim)
- Orhan Veli okumayı çok seviyormuşsun. (Orhan Veli’nin şiirleri)
- Ünlü raketler yarın karşılaşacak. (tenisçiler)
- Gazetemizin en eski kalemlerinden biriydi. (yazar)
- Usta pedallar bu parkuru çok beğendi. (bisikletçiler)
- Uçak az önce İstanbul‘a indi. (İstanbul’daki havalimanı)
Serbay KAYGANACIOĞLU (serbayk@hotmail.com)
